Παγκόσμια Ημέρα Νερού των Ηνωμένων Εθνών, 2025.
Η 22α Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Νερού από τα Ηνωμένα Έθνη, μια ημέρα αφιερωμένη στην ανάδειξη της σημασίας του γλυκού νερού και της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Θεσπίστηκε το 1992 και γιορτάστηκε για πρώτη φορά το 1993, εστιάζοντας κάθε χρόνο σε διαφορετική θεματική.
Για το 2025, η θεματική είναι «Διατήρηση των Παγετώνων», αναδεικνύοντας τη σημασία των παγετώνων ως κρίσιμων αποθεμάτων γλυκού νερού για τον πλανήτη και την ανάγκη προστασίας τους από την επιταχυνόμενη τήξη λόγω κλιματικής αλλαγής. Οι παγετώνες αποτελούν ζωτικής σημασίας πηγές νερού για πόσιμο νερό, για τη γεωργία, τη βιομηχανία και τα υγιή οικοσυστήματα, αλλά καθώς λιώνουν ταχύτερα, προκαλούνται πλημμύρες, ξηρασίες, κατολισθήσεις και άνοδος της στάθμης της θάλασσας.
Πόσο Νερό “Τρώμε”;
Στην καθημερινότητά μας, “καταναλώνουμε” νερό όχι μόνο όταν πίνουμε ή κάνουμε μπάνιο, αλλά κυρίως μέσω της τροφής μας. Ελάχιστοι συνειδητοποιούμε ότι στην πραγματικότητα “τρώμε” τεράστιες ποσότητες νερού. Για την παραγωγή ενός κιλού καρότων απαιτούνται περίπου 130 λίτρα νερού, ενώ για ένα κιλό βοδινού κρέατος η ποσότητα εκτοξεύεται στα 15.000 λίτρα. Αυτό το “αόρατο” νερό, γνωστό ως υδατικό αποτύπωμα, αντιπροσωπεύει το σύνολο του νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των τροφίμων που καταναλώνουμε.
Για την παραγωγή της καθημερινής τροφής ενός ατόμου απαιτούνται περίπου 2.000-5.000 λίτρα νερού, ανάλογα με τη διατροφή του [Πηγή].
Υδατικό Αποτύπωμα Τροφίμων Ζωικής Προέλευσης
● Βοδινό: 15.400 λίτρα νερού/κιλό
● Αρνί: 10.400 λίτρα νερού/κιλό
● Χοιρινό: 5.990 λίτρα νερού/κιλό
● Κοτόπουλο: 4.330 λίτρα νερού/κιλό
● Τυρί: 5.000 λίτρα νερού/κιλό
● Γάλα: 1.000 λίτρα νερού/λίτρο γάλακτος
Υδατικό Αποτύπωμα Φυτικών Τροφίμων
● Ρύζι: 3.400 λίτρα/κιλό
● Κουκιά: 2.018 λίτρα/κιλό
● Φάβα: 1.835 λίτρα/κιλό
● Σιτάρι: 1.300 λίτρα/κιλό
● Φακές: 1.250 λίτρα/κιλό
● Φασολάκια: 547 λίτρα/κιλό
● Αγγούρι: 353 λίτρα/κιλό
● Κολοκυθάκια: 336 λίτρα/κιλό
● Μπρόκολο: 285 λίτρα/κιλό
● Χόρτα (σπανάκι): 292 λίτρα/κιλό
● Πατάτες: 290 λίτρα/κιλό
● Κρεμμύδια: 272 λίτρα/κιλό
● Χόρτα (ραδίκια): 272 λίτρα/κιλό
● Μαρούλι: 237 λίτρα/κιλό
● Ντομάτες: 215 λίτρα/κιλό
● Λάχανο: 200 λίτρα/κιλό
● Καρότα: 130 λίτρα/κιλό
Το υδατικό αποτύπωμα μιας τυπικής δυτικής διατροφής είναι περίπου 5.000 λίτρα νερού ημερησίως, ενώ μιας κρητικής διατροφής πλούσιας σε λαχανικά και όσπρια περίπου 2.500 λίτρα [Πηγή].
Κατανάλωση και Σπατάλη
● Περίπου 30% των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως χάνονται ή σπαταλιούνται, που αντιστοιχεί σε 250 κυβικά χιλιόμετρα νερού ετησίως.
● Μειώνοντας τη σπατάλη τροφίμων κατά 50%, θα μπορούσαμε να εξοικονομήσουμε περίπου 125 κυβικά χιλιόμετρα νερού ετησίως.
[Πηγή],[Πηγή].
Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα πως οι διατροφικές μας επιλογές έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην κατανάλωση νερού, και πως η παραδοσιακή κρητική διατροφή, με την έμφασή της στα όσπρια, τα λαχανικά και την περιορισμένη κατανάλωση κρέατος, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην εξοικονόμηση αυτού του πολύτιμου πόρου.
Νερό και Βιώσιμη Γεωργία και Κτηνοτροφία
Γεωργία και Παγκόσμια Χρήση Νερού
● 70-72% του παγκόσμιου γλυκού νερού χρησιμοποιείται στη γεωργία, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του FAO [Πηγή].
● Η παγκόσμια γεωργία καταναλώνει περίπου 2,7 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως [Πηγή].
Ο Κύκλος του Νερού: Σεβασμός ή Διάρρηξη
Ο κύκλος του νερού είναι θεμελιώδης για κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη. Η συνολική ποσότητα νερού στη Γη παραμένει σταθερή – δεν δημιουργείται ούτε καταστρέφεται, απλώς αλλάζει μορφή και θέση. Το νερό ταξιδεύει συνεχώς μεταξύ της ατμόσφαιρας, της επιφάνειας και του υπεδάφους, σε έναν αέναο κύκλο που υποστηρίζει όλα τα οικοσυστήματα. Αυτό που μεταβάλλεται είναι η ποιότητα και η διαθεσιμότητα του νερού (ειδικά του καθαρού, πόσιμου) – ένας κρίσιμος παράγοντας για την επιβίωσή μας.
Ο τρόπος με τον οποίο καλλιεργούμε τη γη επηρεάζει καθοριστικά τον κύκλο του νερού. Οι διαφορές μεταξύ βιώσιμης και συμβατικής γεωργίας είναι θεμελιώδεις όσον αφορά τη διαχείριση αυτού του πολύτιμου πόρου.
Βιώσιμη, Παραδοσιακή Γεωργία και Κτηνοτροφία
Στη βιώσιμη, παραδοσιακή γεωργία, το έδαφος διατηρεί τη φυσική του δομή και την πλούσια οργανική ύλη που λειτουργούν σαν σφουγγάρι, συγκρατώντας το νερό της βροχής και επιτρέποντάς του να διεισδύσει σταδιακά στα βαθύτερα στρώματα. Ένα υγιές έδαφος μπορεί να συγκρατήσει έως και πέντε φορές περισσότερο νερό σε σύγκριση με ένα υποβαθμισμένο έδαφος.
Οι παραδοσιακές τεχνικές όπως η αμειψισπορά (εναλλαγή καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι) και η συγκαλλιέργεια (ταυτόχρονη καλλιέργεια δύο διαφορετικών φυτών στο ίδιο χωράφι) διατηρούν τη συνεχή κάλυψη του εδάφους, προστατεύοντάς το από την άμεση έκθεση στον ήλιο και τη βροχή, ενώ τα αναβαθμιδωτά χωράφια (πεζούλες) και τα μικρά αυλάκια επιβραδύνουν τη ροή του νερού. Οι τοπικές ποικιλίες φυτών με τα βαθύτερα ριζικά τους συστήματα μπορούν να αντλούν νερό από μεγαλύτερα βάθη, ενώ η ενσωμάτωση δέντρων και θάμνων στα αγροτικά συστήματα δημιουργεί ευνοϊκό μικροκλίμα, μειώνοντας την εξάτμιση.
Η βιολογική λίπανση με κομπόστ και ζωική κοπριά αυξάνει την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί νερό, ενισχύοντας παράλληλα τους πληθυσμούς των ωφέλιμων μικροοργανισμών. Στα παραδοσιακά συστήματα κτηνοτροφίας, τα ζώα βόσκουν εναλλάξ σε διαφορετικές περιοχές, διατηρώντας τη φυτική κάλυψη που προστατεύει το έδαφος από διάβρωση και επιτρέπει την καλύτερη απορρόφηση της βροχής.
Το αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών είναι ένα έδαφος που λειτουργεί ως φυσικός ταμιευτήρας νερού, τροφοδοτώντας με υγρασία τα φυτά και εμπλουτίζοντας τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Παράλληλα, η διατήρηση της εδαφικής υγρασίας συμβάλλει στη ρύθμιση του τοπικού κλίματος, δημιουργώντας πιο σταθερές συνθήκες για την ανάπτυξη των φυτών και την προστασία της βιοποικιλότητας.
Συμβατική Εντατική Γεωργία και Κτηνοτροφία
Αντίθετα, η συμβατική εντατική γεωργία διαρρηγνύει αυτή την ισορροπία με πολλαπλούς τρόπους. Η συνεχής και βαθιά όργωση καταστρέφει τη φυσική δομή του εδάφους και επιταχύνει την εξάτμιση της υγρασίας, μειώνοντας την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί νερό κατά 25-50%. Οι μονοκαλλιέργειες μεγάλης κλίμακας αφήνουν το έδαφος εκτεθειμένο για μεγάλα χρονικά διαστήματα, οδηγώντας σε αυξημένη επιφανειακή απορροή που μπορεί να φτάσει το 60-70% του νερού βροχής, αντί για μόλις 5-10% σε ένα υγιές έδαφος.
Τα συνθετικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα μειώνουν δραματικά τους πληθυσμούς των οργανισμών του εδάφους, ιδιαίτερα των γαιοσκωλήκων που παίζουν κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία καναλιών που επιτρέπουν την απορρόφηση του νερού. Η συμπίεση του εδάφους από τα βαριά μηχανήματα μπορεί να μειώσει την ικανότητα διείσδυσης του νερού κατά 80-90%, ενώ η εντατική άρδευση οδηγεί σε υπεράντληση των υπόγειων υδάτων με ρυθμούς που ξεπερνούν κατά 2-3 φορές την ικανότητα φυσικής αναπλήρωσής τους.
Η αποψίλωση της φυσικής βλάστησης για αγροτική χρήση διαταράσσει τους τοπικούς κύκλους του νερού, ενώ τα συστήματα εντατικής κτηνοτροφίας απαιτούν τεράστιες ποσότητες νερού, τόσο για τις ζωοτροφές όσο και για τον καθαρισμό και τη διαχείριση των αποβλήτων, που συχνά καταλήγουν να ρυπαίνουν υδάτινους αποδέκτες.
Η διατάραξη αυτή του κύκλου του νερού έχει σοβαρές συνέπειες που εκτείνονται πολύ πέρα από τα όρια των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Τα συνθετικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα που απορρέουν με το νερό της βροχής μολύνουν τους υδροφόρους ορίζοντες, ενώ το νερό που δεν απορροφάται στους απογυμνωμένους αγρούς προκαλεί πλημμύρες και διαβρώσεις. Επιπλέον, η διαταραχή του κύκλου του νερού συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή. Δεν είναι μόνο οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όταν το νερό της βροχής δεν απορροφάται από το έδαφος, αλλά απορρέει επιφανειακά, δεν μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία της “μικρής κυκλοφορίας του νερού” – τον τοπικό μικρό κύκλο εξάτμισης και βροχόπτωσης που διατηρεί τη δροσιά και την υγρασία των τοπικών οικοσυστημάτων. Αυτό οδηγεί σε θερμότερα, ξηρότερα μικροκλίματα, επιδεινώνοντας τα ακραία καιρικά φαινόμενα και συμβάλλοντας σε περιφερειακή κλιματική αλλαγή που μπορεί να μειώσει τις βροχοπτώσεις κατά έως και 30% σε ορισμένες περιοχές.
Η Στρατηγική του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) για Βιώσιμα Αγροδιατροφικά Συστήματα
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) έχει αναγνωρίσει αυτές τις προκλήσεις και τονίζει ότι η βιώσιμη διαχείριση του νερού είναι θεμελιώδης για την επισιτιστική ασφάλεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον FAO, η γεωργία χρησιμοποιεί περισσότερο από το 70% των αντλήσεων γλυκού νερού παγκοσμίως, καθιστώντας τον τομέα αυτό ιδιαίτερα ευάλωτο στη λειψυδρία, αλλά και καθοριστικό για τη βιώσιμη διαχείρισή της.
Ο FAO προωθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης των υδάτινων πόρων που αντικατοπτρίζει τη διασύνδεση μεταξύ ασφάλειας των υδάτων, αγροδιατροφικών συστημάτων και ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι ο κόσμος θα χρειαστεί να παράγει περίπου 60% περισσότερα τρόφιμα έως το 2050, διατηρώντας παράλληλα τη φυσική βάση των πόρων.
Για να επιτευχθεί αυτό, ο FAO τονίζει την ανάγκη για ισχυρή πολιτική βούληση, καινοτόμες λύσεις και ολοκληρωμένη διαχείριση του γλυκού νερού. Κεντρική θέση στις προτάσεις του FAO κατέχει η ιδέα ότι οι αγρότες πρέπει να είναι στο επίκεντρο οποιασδήποτε διαδικασίας αλλαγής στη γεωργία. Μέσω κατάλληλων πολιτικών που παρέχουν κίνητρα και διασφαλίζουν αποτελεσματική διακυβέρνηση, οι αγρότες μπορούν να ενδυναμωθούν ώστε να διατηρήσουν τη βιοποικιλότητα, να προστατεύσουν τα οικοσυστήματα και να ελαχιστοποιήσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της υπεύθυνης διαχείρισης των υδάτινων πόρων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αποκατάσταση του φυσικού κύκλου του νερού μέσω βιώσιμων γεωργικών πρακτικών δεν είναι απλώς μια επιλογή, αλλά αναγκαιότητα για την επισιτιστική ασφάλεια, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και τη διασφάλιση της ποιότητας και διαθεσιμότητας του πόσιμου νερού για τις επόμενες γενιές.
Η Συμβολή του Peskesi στη Βιώσιμη Διαχείριση του Νερού
Ακολουθώντας τις αρχές της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων, στο Peskesi έχουμε αναπτύξει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που σέβεται και ενισχύει τον φυσικό κύκλο του νερού. Από το 1998 που δημιουργήθηκε το αγρόκτημά μας στο χωριό Χαρασό, έχουμε θέσει τις βάσεις για τη διατήρηση, προστασία και ενίσχυση του φυσικού οικοσυστήματος, με το νερό να κατέχει κεντρικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια.
Στις βιολογικές, βιοδυναμικές και αναγεννητικές καλλιέργειές μας επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός “ζωντανού” εδάφους που λειτουργεί ως φυσικός ταμιευτήρας νερού. Η συνεχής κάλυψη του εδάφους με καλλιέργειες, η ελαχιστοποίηση της αναμόχλευσης του χώματος, η προσθήκη κομπόστ και η αύξηση της οργανικής ύλης επιτρέπουν στο έδαφος να απορροφά και να συγκρατεί πολλαπλάσιες ποσότητες νερού σε σύγκριση με το συμβατικά καλλιεργημένο. Αυτό μειώνει δραματικά την ανάγκη για άρδευση και αποτρέπει την επιφανειακή απορροή και τη διάβρωση.
Οι καλλιέργειές μας είναι εποχικές και μικρής έκτασης, επιτρέποντας την αξιοποίηση της γης με τρόπο που σέβεται τη φυσική της ικανότητα ανανέωσης και τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους. Χρησιμοποιούμε τεχνικές άρδευσης που ελαχιστοποιούν την απώλεια νερού, όπως στάγδην άρδευση και άρδευση σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας για να μειώσουμε την εξάτμιση.
Η επιλογή μας για τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες προσαρμοσμένες στις κλιματικές συνθήκες της Κρήτης ενισχύει περαιτέρω την αποδοτική χρήση του νερού. Ένα βήμα παραπέρα, προτιμάμε να καλλιεργούμε ειδικά τις άνυδρες ποικιλίες της Κρήτης που έχουν εξελιχθεί φυσικά να επιβιώνουν με ελάχιστες βροχοπτώσεις, αξιοποιώντας αποτελεσματικά κάθε σταγόνα νερού και προσφέροντας υψηλή διατροφική αξία με σημαντικά μειωμένο υδατικό αποτύπωμα.
Διατηρούμε επίσης τράπεζα σπόρων από ποικιλίες που έχουν εξελιχθεί για να αντέχουν στις τοπικές συνθήκες ξηρασίας και να αξιοποιούν με βέλτιστο τρόπο την περιορισμένη διαθεσιμότητα νερού. Αυτή η πρακτική συμβάλλει στη διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας, αλλά και στην εξοικονόμηση νερού στη γεωργία.
Υποστηρίζουμε ενεργά το ολόκληρο οικοσύστημα του αγροκτήματος, από τις μέλισσες μέχρι τους γεωσκώληκες και τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Αυτοί οι οργανισμοί παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της δομής του εδάφους που βελτιώνει την ικανότητά του να συγκρατεί νερό.
Συλλέγουμε και αποθηκεύουμε βρόχινο νερό για χρήση στις καλλιέργειές μας, μειώνοντας την εξάρτηση από υπόγεια ύδατα και ελαχιστοποιώντας την επιβάρυνση των φυσικών υδροφόρων οριζόντων. Εφαρμόζουμε επίσης πρακτικές κυκλικής οικονομίας, όπου τα απορρίμματα από το εστιατόριο μεταφέρονται για κομποστοποίηση ή γίνονται βιολογική τροφή για τα ζώα μας.
Η κομποστοποίηση βοηθά στη βελτίωση της δομής του εδάφους και της ικανότητάς του να συγκρατεί νερό, μειώνοντας περαιτέρω τις ανάγκες άρδευσης.
Το αγρόκτημά μας, το οποίο ξεκίνησε από 20 στρέμματα και έχει φτάσει τα 240, δημιουργεί μία ασπίδα προστασίας της τοπικής αγροτικής ζώνης και των υδάτινων πόρων της. Αξιοποιούμε ορθολογικά τους φυσικούς πόρους της κρητικής γης, με πυξίδα μας τη διατήρηση ισορροπίας στις πολυσύνθετες σχέσεις του φυσικού κόσμου.
Στο εστιατόριό μας, από το 2014, ακολουθούμε την ίδια φιλοσοφία “Από το αγρόκτημα στο τραπέζι και από το τραπέζι στο αγρόκτημα”, μια ολιστική προσέγγιση που διασφαλίζει την υπεύθυνη χρήση των υδάτινων πόρων σε όλα τα στάδια παραγωγής και κατανάλωσης. Χρησιμοποιούμε μόνο εποχικές πρώτες ύλες που κατά βάση προέρχονται από το αγρόκτημά μας και εφαρμόζουμε πρακτικές που ελαχιστοποιούν τη σπατάλη τροφίμων και νερού. Αυτή η προσέγγιση όχι μόνο εξοικονομεί το νερό που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή των τροφίμων, αλλά επίσης τιμά την παραδοσιακή κρητική κουζίνα, η οποία έχει εξελιχθεί σε αρμονία με τους περιορισμένους υδάτινους πόρους του νησιού.
Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση αποτελούν επίσης σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μας. Μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις ενημέρωσης, μοιραζόμαστε τις γνώσεις και τις πρακτικές μας σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση του νερού με επισκέπτες, τοπικούς παραγωγούς και την ευρύτερη κοινότητα.
Ως ανταπόκριση στο θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού 2025, “Διατήρηση των Παγετώνων”, αναγνωρίζουμε ότι ενώ η Κρήτη δεν έχει παγετώνες, επηρεάζεται άμεσα από τις παγκόσμιες αλλαγές στον κύκλο του νερού. Η δέσμευσή μας για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα μέσω των βιολογικών πρακτικών μας, της μικρής κλίμακας παραγωγής, και της κυκλικής οικονομίας, συμβάλλει έμμεσα στην προστασία των παγετώνων παγκοσμίως και άμεσα διατήρηση του φυσικού κύκλου του νερού.
Το Μήνυμά μας
Για εμάς, κάθε σταγόνα νερού είναι ένας κρίκος που συνδέει το παρελθόν με το μέλλον. Καλύπτουμε τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να θέτουμε σε κίνδυνο τη δυνατότητα των επόμενων γενεών να καλύψουν τις δικές τους. Αυτή είναι η ουσία της προσέγγισής μας για τη βιωσιμότητα, και αυτό είναι το πεσκέσι μας για τις μελλοντικές γενιές.
Σας καλούμε όλους να αναλογιστείτε το δικό σας ρόλο στη διατήρηση των υδάτινων πόρων. Το νερό είναι ζωή – ας το προστατεύσουμε, ας το σεβαστούμε, και ας το διαχειριστούμε με σοφία.
Καθημερινές επιλογές προστασίας του νερού – Κρητική Διατροφή
Η παραδοσιακή Κρητική Διατροφή αποτελεί ένα πρότυπο βιωσιμότητας που έχει εξελιχθεί σε αρμονία με τους περιορισμένους υδάτινους πόρους του νησιού μας. Μέσα από αιώνες σοφίας και προσαρμογής στο περιβάλλον, οι διατροφικές συνήθειες των Κρητικών αντανακλούν μια βαθιά κατανόηση της αξίας του νερού και των φυσικών πόρων ευρύτερα. Ακολουθώντας αυτό το μοντέλο, μπορούμε όλοι να συμβάλουμε στην προστασία των πολύτιμων υδάτινων πόρων του νησιού μας και του πλανήτη μας:
Ακολουθήστε το μοντέλο της Κρητικής Διατροφής:
Η Κρητική Διατροφή βασίζεται στην καθημερινή και άφθονη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, οσπρίων και δημητριακών, την εβδομαδιαία μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών και τη σπάνια κατανάλωση κρέατος. Αυτό το μοντέλο είναι εξαιρετικά υγιεινό, αλλά και φιλικό προς το περιβάλλον, καθώς τα φυτικής προέλευσης τρόφιμα απαιτούν σημαντικά λιγότερο νερό – μια ντομάτα χρειάζεται μόλις 215 λίτρα νερού ανά κιλό, ενώ το βοδινό κρέας απαιτεί περίπου 15.000 λίτρα. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας δεν είχαν πρόσβαση σε κρέας παρά μόνο σε γιορτές και ειδικές περιστάσεις. Μια υγιεινή, οικολογική και προστατευτική για τους υδάτινους πόρους πρακτική, της οποίας τα πολλαπλά οφέλη έχουν τεκμηριωθεί και συνεχίζουν να τεκμηριώνονται μέχρι και σήμερα σε παγκόσμιες επιστημονικές μελέτες.
Προτιμήστε τοπικά και εποχικά προϊόντα:
Τα τρόφιμα που καλλιεργούνται τοπικά και εποχικά απαιτούν λιγότερο νερό καθώς είναι προσαρμοσμένα στις τοπικές κλιματικές συνθήκες. Επιλέγοντας για παράδειγμα να φάτε ντόπιες ντομάτες το καλοκαίρι αντί το χειμώνα, συμβάλετε στην προστασία των υδάτινων πόρων και παράλληλα υποστηρίζετε την τοπική οικονομία και απολαμβάνετε τρόφιμα με καλύτερη γεύση και υψηλότερη θρεπτική αξία. Η διατροφική υπεροχή της Κρήτης αναδείχθηκε εμφατικά τόσο στη Μελέτη των Επτά Χωρών (1960-1985) που πραγματοποιήθηκε με επικεφαλής τον ερευνητή Ancel Keys σε 13.000 συμμετέχοντες, όσο και στη Μελέτη της Καρδιάς της Λυών των Renaud και de Longeril. Και στις δύο αυτές έρευνες-ορόσημα, η Κρήτη ξεχώρισε με την εξαιρετική υγεία των κατοίκων της και τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιοπάθειες και καρκίνο. Πέρα από το θρεπτικό διαιτολόγιο, οι μελέτες ανέδειξαν επίσης τη σημασία της εποχικότητας και της τοπικότητας, καθώς οι Κρήτες που συμμετείχαν κατανάλωναν κατά κύριο λόγο εποχικά προϊόντα, με ελάχιστη ή μηδενική επεξεργασία, τα οποία παράγονταν στην ευρύτερη περιοχή όπου ζούσαν.
Περιορίστε τη σπατάλη τροφίμων:
Κάθε τρόφιμο που καταλήγει στα σκουπίδια αντιπροσωπεύει χαμένο νερό που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του. Παγκοσμίως, το 30% των τροφίμων σπαταλιέται, αντιστοιχώντας σε 250 κυβικά χιλιόμετρα νερού ετησίως. Ελέγχετε τα αποθέματά σας πριν τις αγορές, αποθηκεύστε σωστά τα τρόφιμα και αξιοποιήστε τα περισσεύματα, εξοικονομώντας έτσι πολύτιμους υδάτινους πόρους.
Το σύγχρονο κίνημα “zero waste” βρίσκει τις ρίζες του στην παραδοσιακή κουζίνα, όπου τίποτα δεν πήγαινε χαμένο – τα περισσεύματα του φαγητού γίνονταν τροφή για τα ζώα, τα φύλλα των λαχανικών μετατρέπονταν σε χορτόπιτες, και κάθε μέρος των ζώων αξιοποιούνταν πλήρως σε διαφορετικές συνταγές, εφαρμόζοντας ανέκαθεν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Επιλέξτε παραδοσιακές κρητικές συνταγές:
Οι παραδοσιακές συνταγές της Κρήτης περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο πρώτες ύλες με χαμηλό υδατικό αποτύπωμα, καθώς ακόμα και αυτές που περιλαμβάνουν κρέας βασίζονται στα λαχανικά, τα χόρτα και τα όσπρια. Το μικρό ποσοστό ζωικών προϊόντων στο παραδοσιακό κρητικό τραπέζι δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα οικονομικής ανάγκης αλλά μιας βαθύτερης οικολογικής νοημοσύνης που αναγνώριζε τα όρια του τοπικού οικοσυστήματος. Η έμφαση στις φυτικές τροφές αποτελεί μια διατροφική και γαστρονομική προσέγγιση που αξιοποιεί βέλτιστα τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους και ελαχιστοποιεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αποτελώντας ένα διαχρονικό μάθημα βιωσιμότητας που έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ.
Βιβλιογραφία
UN-Water (2021). World Water Development Report 2021
UNEP (2022). Food Waste Index Report 2022
World Resources Institute (2022). Aqueduct Water Risk Framework
