Σφουγγάτο

Αυτό που απολαμβάνεις, αλλά το λες ομελέτα, είναι ο “άσσος στο μανίκι” του τραπεζιού της Κρήτης

Σφουγγάτο vs ομελέτα!

Υλικά:

• Στο σφουγγάτο δεν επικρατούν τα αυγά. Περιλαμβάνει λαχανικά και χόρτα ή πατάτες ή/και τυρί ή ψιλοκομμένο κρέας, σε αναλογία περίπου 30% αυγά-70% τα υπόλοιπα υλικά.
• Η ομελέτα φτιάχνεται συνήθως μόνο με αυγά και όταν περιέχει κι άλλα υλικά όπως τυρί ή αλλαντικά η αναλογία είναι περίπου 70% αυγά-30%τα υπόλοιπα υλικά.

Υφή:

• Το σφουγγάτο είναι πιο φουσκωτό, παχουλό και αφράτο.
• Η ομελέτα είναι λεπτή και μαλακή.

Σερβίρισμα:

• Το σφουγγάτο κόβεται σε κομμάτια, όπως μια πίτα.
• Η ομελέτα σερβίρεται συνήθως ατομικά ολόκληρη ή συχνά διπλωμένη.

Διάρκεια απόλαυσης

• Το σφουγγάτο τρώγεται πολύ ευχάριστα και την επόμενη μέρα, ακόμα και κρύο.
• Η ομελέτα πρέπει να καταναλωθεί απ’ ευθείας, γιατί όταν κρυώσει αποκτά μια -όχι και τόσο ευχάριστη- λαστιχένια υφή.

Πολύ πριν η γαλλική λέξη “ομελέτα” μπει στη ζωή μας, οι Έλληνες είχαν ήδη δώσει όνομα σε αυτή τη μαγευτική ένωση αυγών και λαχανικών: το σφουγγάτο. Προερχόμενο από την αρχαία ελληνική λέξη “σφόγγος”, που σημαίνει σφουγγάρι, το όνομα αυτό περιγράφει άψογα την αφράτη, σπογγώδη υφή που αποκτούν τα χτυπημένα αυγά όταν συνδυάζονται κυρίως με τα λαχανικά.

Ο “άσσος στο μανίκι” του τραπεζιού της Κρήτης

Αν θέλει κανείς να μάθει τα βασικά της εποχικότητας, της οικιακής οικονομίας αλλά και μερικά μυστικά φιλοξενίας δεν έχει παρά να ακολουθήσει τα σφουγγάτα των κρητικών σε κάθε σπίτι, όλο το χρόνο. Έτσι, θα κατανοήσει και ότι η δημιουργικότητα στην καθημερινή κρητική κουζίνα είναι ανεξάντλητη.

Εποχικότητα: *Άγρια χόρτα, κουνουπίδι και μπρόκολο το χειμώνα, αγριοσπάραγκα και αγκινάρες την άνοιξη, κολοκυθάκια, κολοκυθοανθοί, μελιτζάνες, φασολάκια και βλήτα το καλοκαίρι, πατάτες, σπανάκι και τσιμούλια το φθινόπωρο, όλα μπαίνουν στο τηγάνι των κρητικών και ενώνονται με τα αυγά με παντοτινούς δεσμούς αγάπης. Λίγα υλικά, λίγα σκεύη, λίγες κινήσεις, λίγος χρόνος είναι αρκετά για να φτιαχτεί ένα φαγητό με πολλή γεύση που αγαπούν και απολαμβάνουν σχεδόν όλοι. Σκέτο μαζί με μια ωμή σαλάτα ή και συνοδευτικό σε άλλα πιάτα του τραπεζιού, είναι ακαταμάχητο.

*Τα άγρια χόρτα στην κρητική διατροφή και κουζίνα είναι ένας κόσμος ολόκληρος που αποκαλύπτεται ακόμα και στο σφουγγάτο. Τ’ αυγά συνδυάζονται συχνότερα με τα γλυκά χόρτα όπως οι βρούβες, αλλά και με τα πικρά όπως τα πικράσταχα. Άλλα άγρια χόρτα πάλι, συνδυάζονται στο σφουγγάτο μοναδικά με το κατάλληλο ταίρι, όπως οι αβρωνιές με κρεμμύδι και οι ασκολύμπροι με σκόρδο.

Σπατάλη τροφής: Μια χαχαλιά λαχανικά-χόρτα-πατάτες που δεν κάνουν μαγεριά, κάνουν σφουγγάτο! Το ίδιο και το φαγητό που έχει απομείνει. Στην κουζίνα των γιαγιάδων και των παππούδων μας -και ευτυχώς και σήμερα στην κουζίνα κυρίως της ενδοχώρας του νησιού- δεν πετιέται απολύτως τίποτα.

Κέρασμα: Οι κρητικοί φημίζονται για τα τραπέζια που στήνουν “στο λεπτό”, και όχι άδικα. Δυο-τρια λαχανικά του κήπου, ντάκος, μερικές ελιές, ντόπιο τυρί σε μεγάλα κομμάτια και ρακή, εξασφαλίζουν άνετα 15-20’ μέχρι να φτιαχτεί το σφουγγάτο με το βρισκούμενο (με ό,τι υπάρχει στο σπίτι και δένει με τα αυγά). Το βασικό μαγειρευτό στο τραπέζι των μουσαφιρέων (επισκεπτών) “της στιγμής” (που βρέθηκαν τυχαία/συγκυριακά στο σπίτι), είναι ο πιο νόστιμος “άσσος στο μανίκι” του φιλόξενου κρητικού τραπεζιού.

________________________________________

Γλωσσάρι:

Χαχαλιά: χούφτα
δεν κάνουν μαγεριά: δεν είναι αρκετά για να δημιουργηθεί φαγητό μόνο με αυτά